Endoskopi Nedir?
Endoskopi; vücut içini görüntülemek için kullanılan tetkik yöntemlerinden biridir. Aslında, endoskopi sadece yemek borusu, mide ve kolon bölümlerini görüntülemek için kullanılmaktaydı. Ancak günümüzde doktorlar kulak, burun, boğaz, kalp, idrar yolları ve karın hastalıkları tanısı için de endoskopi prosedürüne başvurmaktalar.
Endoskopi Ne İşe Yarar?
Endoskopi prosedürü sırasında, doktor endoskop adı verilen cihazı gövde içine yerleştirir. Endoskopların çoğu, sonunda güçlü bir ışık ve küçük bir kamera bulunan ince tüplerdir. Endoskopinin birkaç farklı türü mevcuttur.
Endoskop uzunluğu ve esnekliği, doktorun görüntülemesi gereken vücut bölümüne bağlıdır. Örneğin; eklemlerin incelenmesi için kullanılan endoskop genellikle serttir. Bununla birlikte, kolon içi görüntülemesinde esnek bir endoskop kullanılır.
Endoskop cihazının genelde tek kanalı bulunur ve doku toplamak ya da tedavi sağlamak amacıyla araçlar eklenebilir. Endoskopi sırasında kullanılabilir araçlardan bazıları şunlardır:
- Esnek forseps; doku örneği almak için maşa gibi görünen bir araçtır.
- Biyopsi forseps; doku örneği almak veya şüpheli büyümeyi kaldırmak için kullanılan bir araçtır.
- Sitoloji fırça; hücre örnekleri almak için kullanılan bir araçtır.
- Sütür kaldırma forseps; vücut içinde dikişleri kaldırmak için kullanılan bir araçtır.
Endoskopi Neden Yapılır?
Doktorunuz çeşitli nedenlerden dolayı endoskopi önerebilir.
Kanseri görüntülemek ve önlemek: Doktorlar kolorektal kanser için kolonoskopi denilen endoskopi türünü kullanır. Kolonoskopi sırasında, doktorunuz kanseri geliştirebilecek polipleri kaldırabilir.
Hastalık teşhisi ve semptom nedenlerini bulmak: Vücudunuzun görüntülenmesi gereken kısmına göre doktorunuz endoskopi türünü önerir.
Tedavi: Doktorlar endoskopi kullanarak farklı tedaviler sağlayabilirler. Bu tedaviler şunlardır:
- Laparoskopik cerrahidenilen deride küçük kesiler yoluyla ameliyat.
- Kanser hücrelerini yok etmek için güçlü ışın kullanılarak lazer tedavisi.
- Fotodinamik tedavi, tümör içine ışığa duyarlı bir malzeme enjekte edilerek yapılır ve sonrasında lazerle tümör yok edilir.
- İlaçlar verilmesi.
Endoskopi Türleri
En yaygın endoskopi türleri aşağıda listelenmiştir. Endoskopi uygulayan doktorlar, bu prosedürleri öğrenmek için kapsamlı eğitimden geçerler. Ayrıca, teknolojideki yeni gelişmeler hakkında bilgi edinmek için devam eğitimlerine katılırlar.
- Artroskopi: Bu prosedür, artroskop cihazı ile eklemler görüntülenir.
- Bronkoskopi: Bu prosedür, bronkoskop cihazı ile yapılır. Trakea (soluk borusu) ve akciğerlerin bronşlar görüntülemesi için kullanılır.
- Kolonoskopi: Bu prosedür, kolonoskop cihazı ile yapılır. Kolon ve kalın bağırsağın tüm uzunluğu görüntülemesinde kullanılır.
- Kolposkopi: Bu prosedür, kolposkop cihazı ile yapılır. Vajina ve serviks görüntülemesi için kullanılır.
- Sistoskopi: Bu prosedür sistoskop cihazı ile yapılır. Mesane içi görüntüleme için kullanılır.
- Özofagoskopi: Yemek borusu görüntüleme için kullanılır.
- Gastroskopi: Bu prosedür gastroskop cihazı ile yapılır. Mide ve onikiparmak bağırsağı (ince bağırsağın başlangıcı) görüntüleme için kullanılır.
- Laparoskopi: Bu prosedürde laparoskop cihazı kullanılır. Mide, karaciğer ve kadın üreme organları (rahim, yumurtalıklar, fallop tüpleri) da dahil olmak üzere diğer karın organları görüntülemesi için kullanılır.
- Laringoskopi: Bu prosedür laringoskop cihazı ile yapılır. Gırtlak (ses kutusu) görüntüleme için kullanılır.
- Nöroendoskopi: Beyin bölgeleri görüntülemesi için kullanılır.
- Proktoskopi: Bu prosedür proktoskop cihazı ile yapılır. Rektum ve sigmoid kolon görüntülemesi için kullanılır.
- Sigmoidoskopi: Sigmoid kolon (kolonun alt kısmı) görüntülemesi için kullanılır.
- Torakoskopi: Akciğerleri kaplayan plevra ve kalbi kapsayan yapıların görüntüsü için kullanılır.
Endoskopi Öncesi Hazırlık Aşaması
Endoskopi öncesinde, sağlık ekibiniz bu prosedüre hazırlanmanız konusunda sizi ayrıntılı talimatlar verecektir. Örneğin, aşağıdaki adımlar gerekebilir:
- Operasyondan birkaç saat önce hiçbir şey yiyip içmemeniz.
- Kanama riskini azaltmak için kan inceltici ilaçların alımının birkaç gün önceden durdurulması.
- Endoskopi türüne bağlı olarak, bağırsakların temizlenmesi için lavman ya da müshil almak.
Endoskopi randevusuna gittiğinizde, sağlık ekibiniz bir onay formu imzalamanızı isteyecektir. Eğer endoskopi hakkında endişeleriniz varsa, doktorunuzla konuşunuz.
Endoskopi Nasıl Yapılır?
Çoğu endoskopi türü için hastanede bir gece kalmanız gerekmez. Endoskopi türüne bağlı olarak anestezi ve/veya sedasyon alınması gerekebilir. Anestezi, ağrı farkındalığını engeller. Sedasyon, hastayı yatıştırır.
Endoskopi boyunca sağlık ekibi kişinin kan basıncı, sıcaklığı ve kalp hızını izler. Ayrıca inceleme için doku toplama gibi prosedürler de gerçekleştirilebilir.
Endoskopi Sonrası
Endoskopi bittikten sonra, bir süre dinlenmeniz için dinlenme odasında bekletilebilirsiniz. Daha sonra hafif yan etkileri olabilir. Bu endoskopi türüne bağlıdır. Ancak, olası yan etkiler boğaz ağrısı, boğaz kuruluğu, şişkinlik ya da gaz olabilir. Eğer endoskopi sırasında kişi anestezi aldıysa, eve götürülmesi için yanında bir refakatçinin olması gerekir.
Endoskopiye bağlı komplikasyonlar nadirdir, ama olabilir. Bunlar; incelenen bölgedeki delikte kanama, yırtılma ve enfeksiyon olabilir.
Endoskopi sonrası aşağıdaki belirtilerden herhangi birine sahipseniz, hemen doktorunuzla konuşunuz:
- Ateş
- Kusma
- Göğüs Ağrısı
- Anormal dışkı
- Nefes darlığı
- Şiddetli karın ağrısı veya diğer olağandışı belirtiler
Gelişmiş Endoskopiler
Yeni teknikler, hastalar için endoskopi prosedürünü daha konforlu hale getirmeye devam ediyor. Bu gelişmeler, aynı zamanda doktorların hastalıkları teşhis etmesini kolaylaştırıyor.
Sanal Endoskopi: Standart bir endoskopinin aksine, vücut içine hiçbir endoskop aracı eklenmez. Vücudun ince kesimi taramaları için bilgisayarlı tomografi (BT) kullanılır ve tanıyı kolaylaştırır. İncelenen vücut bölümüne bağlı olarak farklı prosedürler vardır.
- Sanal kolonoskopi; kolon içini görüntülemek için kullanılır. Standart kolonoskopi ile aynı bağırsak temizliği prosedürlerinin yapılması gerekir. Ve, eğer polip bulunursa, geleneksel kolonoskopi gerekir.
- Sanal bronkoskopi; akciğerlerin içini görüntüler.
Kapsül Endoskopi: Bu endoskopi türü için, hasta küçük bir kapsül yutar. Kapsül içindeki kamera yemek borusu, mide ve ince bağırsak içinin görüntülerini yakalar. Görüntüler yaklaşık sekiz saat boyunca kaydedilir. Doktor daha sonra bunları inceler. Bu alanda gelişmeler devam ediyor.
